Kurallar ülkesi olarak bilinen Amerika Birleşik Devletler’inde de elbette kuralları tanımak istemeyenlerin sayıları az değildir. Ancak bakıldığı zaman yine kuralları ihlal etmek isteyenlerin büyük çoğunluğu gelişmemiş ülkelerden gelenlerdir.
Trafik kuralları başta olmak üzere, okullarda, iş yaşamında, komşuluk hayatında, alış verişlerde, açık alanlarda kısaca toplu ve bireysel yaşamın olduğu her yerde kurallar aksatılmadan uygulanıyor. İnsanlar birbirlerine son derece saygılı, kimse kimsenin kişisel alanına girmiyor. Gördüğüm, yaşadığım, benim takdir ettiğim, bu arada yorumu da size bırakmak istediğim bazı örnekleri vereceğim.
Güzel ülkemde bazı eğitimli kesimin dahi bazı kuralları çiğnemek için adeta çaba gösterdiğini üzülerek gördüğümde “nerde hata yapıyoruz?” diye kendi kendimi sorgulardım. Cevabı bende saklıydı. “Davranışlar küçük yaşlarda kazandırılmalıydı. Peki çocuk nasıl kazanacak? ailesinden yaparak yaşayarak öğrenmeli” diye düşünüyordum.
Dikkatimi çeken bazı durumları paylaşayım. Amerika’da çoğunlukla evler müstakil ve site halinde. Evler karşılıklı, ön taraflarında bahçe, kaldırım ve araçların geçtiği yol var. Site olduğu için araçlar oldukça yavaş seyir halindeler. Pencereden baktığımda araçların iyice yavaşladıklarını, durur gibi olduklarını görünce merak ettim dışarıya çıktım. Yandaki komşumuzun üzerinde çocuk resmi olan, yavaşla mesajı veren büyük maketi yola bıraktığını gördüm. Çocuk da kendi bahçesinde sandalyesinde oturuyor boyama yapıyordu, annesi de yanında olmasına rağmen uyarıyı koymayı ihmal etmiyordu. Güvenlik çok çok önemli bu ülkede. Aileler kuralları tanımlayıp uygulamaya koyunca önce kendileri uydukları için çocuklarına da öğretmekte hiç zorlanmıyorlar..
Okullarda saat 07.30 - 08.00 arasında öğretim başlıyor. Özellikle ilköğretim ve ortaöğretim öğrencileri “school bus” denilen servisler ile okullarına gidebiliyorlar. Saat 06.30 sıralarında evlerinden çıkan çocuklar karanlıkta servislerine tek sıra halinde biniyorlar. Servise biner ve inerken sayım yapılıyor.
Ana sınıf öğrencilerini ebeveynler okullarına kendileri götürüyorlar. Çocuk okula geç bırakılınca geç kâğıdı alınıyor ve gecikme belli sayıya ulaşınca 1 gün devamsızlık olarak işlem görüyor. Devamsızlık sınırını aşan çocuk anasınıfını tekrarlamak zorunda kalıyor. Eğitim saat 15.00-16.00 arasında bitiyor. Ana sınıf öğrencilerini ders sonunda yine ebeveynleri alabiliyor. Anne baba dışında her kim alacaksa önceden öğretmenine alacak kişinin yakınlığı ve kimlik bilgisi verilmek zorunda. Çocuğu almaya giden kişi de kimlik göstermek zorunda. Okuldan dağılmaları o kadar seri ve güvenli ki hayran kaldım.
Okulun bitiş saatlerinde veliler okul bahçesi dışında yolda araçlar ile tek sıra uzun kuyruk oluşturuyor. Öğrenciler hazır olunca araçlar yine tek sıra halinde okul bahçesine giriş yapıyor. İki görevli yol kenarında araçları bekliyor. Öğrencinizin büyük puntolar adı-soyadı yazılı kâğıdı görevli okuyor ve telsiz ile bina içerisindeki öğretmene mesaj geçiyor, bu arada diğer görevlide kaç numaralı kapıdan alacağınızı parmaklarıyla işaret ediyor. Kapıya varıldığında öğretmeni çocuğunuzu ebeveynin aracına kendisi bindiriyor.
Her gün tekrarlanan bu işlem o kadar seri yapılıyor ki asla yığılma olmuyor. Çocuğunu okula bırakan ebevynin okula girmesi yasak. Özel durumlarda izin ile gidilebiliyor. Birkaç gün önce en küçük prensesimin doğum günü okulda kutlanacaktı. Biz ebeveynler soy isimlerimiz aynı olduğu için ancak izin alarak girebildik. Girişte kimlik kontrolü yaparak kayıt tutan görevliler var. Sınıfa değil bahçe ortamına velileri alabiliyorlar. Bu kadar önlem, kural bize fazla gibi görünse de bu ülkede okullara girip vahşet anları yaşatanları hatırlayınca bu önlemler gerekli diye düşünüyorum.
Okullarda akran zorbalığı yok denecek kadar az. Okullarda öğle yemeği veriliyor. Her ay yemek menüsü öğrenci ailelerine ulaştırılır. İsteyen aile çocukların okullarda yemesine izin verirken birçok aile çocukların beslenme çantalarını kendileri evde hazırlar. (Hem daha sağlıklı, hem de her dinin emri olan yasak yiyeceklerden çocuklar yememiş olurlar.) Yemek saatinde yoğunluğun olmaması için yaş grupları yemekhaneye alınır, belirlenen süre içerisinde öğrenciler beslenme çantalarından yemeklerini çıkarıp yer, çantasını toparlar, masasını siler ve salondan yine öğretmen gözetiminde tek sıra halinde çıkarlar. Evlerinde son derece dağınık olan çocuklar okulda bu işlem basamaklarını asla atlamazlar.
Havaalanlarında görüyoruz. 4-5 yaşında çocuk sırtında sırt çantası ve kendi minik kabin içi bavulunu çekerek ailesiyle koşturuyor. Bu manzarada görünen şu: Çocuğa kendi sorumluluğunu taşımasını öğretmek.
Konu ile ilgili bir anım canlandı. Yıllar önce yine Amerika’da öğrenci olan çocuklarımı ziyarete gelmiştim. Can dostumuz Perihan ve eşi Rahmetli İsmail hocam beni evlerine davet etmişlerdi. Sevgili kızları üniversite öğrencisiydi. Aynı şehirde oldukları halde göz bebekleri olan evlatlarının hayatı tanıması adına öğrenci yurdunda kalmasına izin vermişlerdi. Ben onlara gittiğim gün evlatları kaldığı yurtta ihtiyacı olan bazı eşyaları götürmek için evlerine gelmiş ve toparlanmıştı. Akşam yemeğinden sonra ilerleyen saatlerde İsmail hocam evladını eşyalarıyla birlikte yurda, beni de evime bırakacaktı. Öğrenci yurdunun bahçe giriş kapısına geldiğimizde biricik kızları eşyalarını arabadan alırken çok zorlanmış ve babasına seslenmişti. “Babacığım eşyalarım ağır, yürüme yolum uzun, ayakkabım yüksek topuklu bana yardım eder misin?” bu yardım ihtiyacını duyan ben yardım etmek için inmek isterken….Babasının evladına cevabı “kızım eşyalarını bir defada götürebileceğin kadar alacaktın, topuklu ayakkabı değil rahat bir ayakkabı giyinmen gerektiğini de bileceksin” diyerek yardım kapılarını kapatmış gibi görünse de aslında ona benim dahi unutamadığım dersi vermişti.
Bu ülkede ailelerin çocukların kişilik gelişimi ve sorumluluk duygusunun gelişimini üstenmelerini sağlamak, kurallara uyumlarını sağlamak, yalansız dünyada yaşamayı öğretmek hedeflerinin başta olanıdır.
Amerika'da kurallar bazen hayatı kolaylaştıran bazen de “artık bu kadarı da çok fazla” dedirtecek kadar abartılı olsa da okullarda uygulanan kurallar güvenliği sağladığı için takdir ediyorum.
Benim güzel yurdumun güzel çocukları, güzel gelecek için bilinçli aileye sahipseniz değerini bilin. Yoksunsanız kendinizi donatmaya başlayın.
Eğitim ailede değil anne karnında başlar.
