Gaslighting, bir kişinin düşüncelerini ve gerçeklik algısını sorgulamasına neden olan bir tür psikolojik manipülasyon ve psikolojik taciz anlamına gelir.
Bu olguyu hem ailenizden (anne-baba-kardeş) hem evliliklerinizde olması muhtemel psikolojik şiddet tehlikesinin bariz ve kolayca fark edilemeyen bir boyutta olmasıdır.
Daha da ziyade sinsi, gizli ve el altındandır, istismarcı ve taraftarları tarafından mağdura gerçeklermiş gibi sunulan yanlış beyanlar ve iddialar şeklinde sunulur.
Gaslighting kelimesi Amerikalı yönetmen George Cukor’un filminden gelmektedir.
Türkçeye “Işıklar Sönerken” olarak çevrilen “Gaslight”in (1944) başrolünde Ingrid Bergman ve Charles Boyer’in oynadı.
Uzun metrajlı filmde Boyer’in canlandırdığı Gregory, Bergman’ın canlandırdığı karısı Paula’yı deli olduğuna inandırdı.
Ailenin mücevherlerini gizlice çalmak ve gaz lambasının ışığını değiştirmek için lambaların söndüğünü fark ettiğinde, bunun sadece kendi hayal gücü olduğunu düşünmesini sağladı.
Böylece Paula, deli olduğuna inanmaya başlayarak kendinden ve yargılarından şüphe etmeye başlar.
Gaslighting, manipülasyon davranışlarından ve stratejilerinden yararlanarak diğerini bağlı tutmakta ve daha önce altını çizdiğimiz gibi farklı ilişki türlerinde kendini gösterebilmektedir.
Bu kontrol şekli o kadar inceliklidir ki, maruz kalanlar genellikle bunu fark etmezler ve aynı zamanda kendisini çoğu zaman özellikle incelikli tekniklerle birçok farklı şekilde gösterir.
Örneğin, Gaslighting’te kullanılan yöntemler arasında değer düşürme kullanır.
Bu nedenle, ailedeki ya da çevrenizde bulunan kişi sizi eleştirmek için ironiyi veya ince alayı kullanır, ince bir şekilde başlar ve sonra sizi açıkça itibarsızlaştırmaya başlayarak özgüveninizi tamamen yok etmeye başlar.
Zekanızı ve dürüstlüğünüzü, muhakeme yeteneğinizi ve ahlakınızı sorgulayarak, kendinizden şüphe duymanıza neden olur.
Diğer durumlarda da ne zaman pes etmek ya da isyan etmek üzere olduğunuzu anladığında, övgü ve şefkat dolu sözler, sizi bir adım geri atmaya ve sizden isteneni kabul etmeye zorlayan manipülasyona maruz bırakır. Manipülatör, sizi kötü bir hafızanız veya çok fazla hayal gücünüz olduğuna inandırarak gerçekliği tamamen inkâr edecektir.
Ancak aynı zamanda size sözlü olarak saldırabilir, tartışmanın odağını başka konulara kaydırabilir ve sizi suçlamalara karşı kendinizi savunmaya zorlayabilir.
En iyi yaptıkları taktikler arasında cezalandırıcı bir sessizliğe maruz kalabilirsiniz: yapılan taleplere her uymadığınızda ortaya çıkacak bir iletişim eksikliğiyle “sessizlik oyunu” oynayacaktır.
Özellikle bu teknik sadece sinsi değil, aynı zamanda mağdur edilen için son derece can sıkıcıdır.
Kendinizi istemeden yapmadığınız bir şey için özür dilerken, suçu üstlenirken ve karşınızdakinin iradesine hiçbir savunma yapmadan boyun eğerken bulacaksınız.
Gaslighting filmini özellikle izlemenizi tavsiye ederim…